Rh Uyuşmazlığı-Kan uyuşmazlığı nedir?

İnsan kan gruplarında A,B,0 kan gruplarının yanında bir de Rh pozitif veya Rh negatif olarak isimlendirilen gruplar vardır. A,B,0 kan gruplarında da uyuşmazlık gelişebilir. Bunlar daha nadirdir ve görüldüğünde doğum sonrası sarılık olarak karşımıza çıkar. Burada A,B,0 uyuşmazlıklarına değinilmeyecektir.

Rh uyuşmazlığı annenin Rh negatif, bebeğin Rh pozitif olması durumunda görülür. İlk gebelikte karşımıza sorun olarak çıkmaz. 2. ve sonrası gebeliklerde uyuşmazlık gelişmiş ise etkilenme olur.

Rh uyuşmazlığı nasıl oluşur?

            Uyuşmazlığın oluşabilmesi için bebeğin ve annenin kanlarının birbirine karışması gerekir. Bu karşılaşma normal şartlarda doğum esnasında olur(istisnai durumlar ekstra anlatılacaktır). Doğum da annenin sahip olmadığ Rh antijenine sahip bebeğin Rh pozitif kanı anneninkiyle karşılaşır. Bu durumda annenin kanında RH antijenine karşı bağışıklık gelişir. Bunun daha iyi anlaşılabilmesi için aşı örneğini vericem. Çocuklara hastalıklardan korunmaları için aşı yapılır. Burada zayıflatılmış mikroplar vücuda verilir ve buna karşı vücudun savunma hücresi geliştirmesi beklenir. Kanımızın o mikroba karşı savunma hücrelerini oluşturmasına bağışıklık geliştirdiğimiz olarak söylenir. Bu sayede vücudumuza daha sonra mikrobun kendisi de girmiş olsa buna karşı hazır olan hücrelerimiz hemen o mikrobu öldürecektir.

Rh uyuşmazlığında da durum buna benzer şekilde oluşur. Doğumda annenin kanı bebeğin kanını göreceği için buna karşı savunma hücreleri geliştirir.Bir sonraki gebelikte yine Rh pozitif bir bebek oluşacak olursa bu sefer annedeki savunma hücreleri bebeğin kan hücrelerine saldırcaktır ve bebeğin kansız kalmasına neden olacaktır. Bu durumla hiç karşılaşmamak için doğumdan hemen sonra anneye kan uyuşmazlığını engelmesi için Anti-D iğnesi yapılır.

Rh uyuşmazlığı geliştiğinde neler görülür?

            Anne doğumdan sonra aşılanmadı ve uyuşmazlık gelişti ise bir sonraki gebelikte bizi neler bekler. Burada gebelik oluştuktan itibaren kanda uyuşmazlık değeri olan indirek coombs testine bakılır. Normalde negatif olması gereken değer eğer pozitif gelmişse kanda ki konsantrasyonu anlayabilmek için indirek coombs titresine bakılır. Eğer titremiz 1/32’den daha yüksek bir konsantrasyonda gelirse bebeği daha yakından takip etmek gerekir. Bebekte gelişen kansızlığa bağlı kalp yetmezliği, ödem, akciğerlerde sıvı birikimi, plasentanın büyümesi, bebeğin suyunun artması gibi bulgular görülmeye başlar. En ağrı tablosu anne karnında ölüm ile karşımaza çıkabilmesidir.

Rh uyuşmazlığı tedavisi var mıdır?

            Tedaviden önce öncelikle böyle bir tablo ile karşılaşmamak için mutlaka uyuşmazlık iğnesi yapılmalıdır. Annede bir kez uyuşmazlık gelişir ise bunun tedavisi yoktur. Gebelik esnasında kanda 20. haftadan itibaren indirek coombs titresine bakılmalıdır. Bu değer 1/32’den daha düşük ise korkmaya gerek yoktur. 2-3 hafta ara ile bakılan değer de artış oluyor ise o zaman bebek daha yakından takip edilmeli, Bebekte uyuşmazlığa bağlı yukarda bahsedilen tablolar oluşur ise en kısa sürede doğumu planlanmalıdır. Doğumdan sonra da olaşan kansızlığa bağlı problemler devam edebilir. Belirgin sarılık nedeniyle beyin problemleri oluşabilir.

Rh uyuşmazlığından korunmak mümkün müdür?

            Yukarıda da bahsettiğim gibi korunmak mümkündür. Eğer sorunsuz bir gebelik geçirirsek doğumdan sonra ilk 72 saat içinde aşı yapılır. bazı istisnalarda gebelik esnasında da aşı yapılması gerekebilir. Burada bebeğin kan grubu bilinmese de eğer anne Rh negatif, baba Rh pozitif ise bebeğin Rh pozitif olması ihtimaline göre haraket edilri. 6. haftadan sonra oluşan düşüklerde, gebelikte geçirilen kanamalarda, karın bölgesine alınan direk şiddetli darbelerde8 trafik kazası gibi) , karından su aldırma işlemi sonrasında bebeğin ve annesinin kanının birbirne karışması ihtimali olduğu için aşılama yapılmalıdır.

Bazı ekoller gebeliğin 28. haftasında rutin tüm gebelere aşılamanın yapılması gerektiğini savunmaktadır. Bu konunun sizi takip eden doktorunuza bırakılması ve onun kararına göre haraket edilmesi uygun olacaktır.